W nowoczesnych zakładach przemysłowych sercem każdej maszyny jest system sterowania. To on odpowiada za prawidłowe działanie, reakcję na sygnały operatora i automatyczne zatrzymanie w przypadku zagrożenia. Wraz z rosnącą automatyzacją i integracją urządzeń rośnie też znaczenie bezpieczeństwa systemów sterowania — zarówno pod kątem technicznym, jak i prawnym.
Bezpieczne sterowanie to nie tylko elektronika
Wielu inżynierów utożsamia bezpieczeństwo maszyn z osłonami, barierami i elementami mechanicznymi. Tymczasem kluczową rolę odgrywa właśnie system sterowania – to on decyduje, czy w sytuacji awaryjnej maszyna zareaguje właściwie.
Zgodnie z normą EN ISO 13849-1 oraz EN 62061, każdy system sterowania związany z bezpieczeństwem musi zostać zaprojektowany w sposób gwarantujący odpowiedni poziom niezawodności (PL lub SIL).
Jak podkreślają eksperci z Salutat – bezpieczeństwo maszyn, projektowanie systemów sterowania wymaga zarówno wiedzy inżynieryjnej, jak i znajomości przepisów prawa. Odpowiednia analiza ryzyka i właściwy dobór komponentów pozwalają uniknąć błędów, które mogłyby doprowadzić do wypadku lub kosztownych przestojów.
Normy EN ISO jako gwarancja zgodności
Zastosowanie norm zharmonizowanych, takich jak EN ISO 12100, EN ISO 13849-1 czy EN ISO 14119, jest podstawą procesu oceny zgodności z dyrektywą maszynową 2006/42/WE.
To właśnie te dokumenty określają wymagania dotyczące projektowania systemów bezpieczeństwa, ich testowania oraz dokumentowania. Każdy producent, integrator czy użytkownik maszyny ma obowiązek upewnić się, że zastosowane rozwiązania zapewniają właściwy poziom ochrony użytkownika.
W praktyce oznacza to konieczność prowadzenia oceny ryzyka, wdrażania odpowiednich środków kontrolnych oraz udokumentowania całego procesu w formie dokumentacji technicznej i deklaracji zgodności UE. Brak spełnienia tych wymagań może skutkować poważnymi sankcjami prawnymi i wstrzymaniem użytkowania maszyny.
Systemy bezpieczeństwa w praktyce
Wdrażanie bezpiecznych systemów sterowania obejmuje nie tylko sam projekt, ale również testy i walidację. Inżynierowie coraz częściej korzystają z symulacji komputerowych, które pozwalają zweryfikować zachowanie maszyny w różnych scenariuszach awaryjnych.
Ważnym elementem jest też regularna konserwacja i okresowa weryfikacja układów bezpieczeństwa – nawet najlepiej zaprojektowany system traci skuteczność, jeśli nie jest utrzymywany w odpowiednim stanie technicznym.
Firmy współpracujące z Salutat mogą liczyć na kompleksowe wsparcie w zakresie audytów systemów sterowania, weryfikacji poziomu bezpieczeństwa (PL/SIL) oraz doradztwa przy modernizacjach i modyfikacjach maszyn. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie zgodności z aktualnymi przepisami oraz minimalizacja ryzyka przestojów produkcyjnych.
Bezpieczeństwo jako część technologicznego rozwoju
Wraz z rozwojem koncepcji Przemysłu 4.0 systemy sterowania maszyn stają się coraz bardziej złożone. Łączą w sobie elementy automatyki, informatyki i sztucznej inteligencji.
Bezpieczeństwo w takim środowisku wymaga nowego podejścia – łączenia kompetencji z zakresu IT, elektroniki, mechaniki i prawa.
Dlatego rola specjalistów zajmujących się oceną ryzyka i audytami zgodności będzie w najbliższych latach kluczowa. Bezpieczne systemy sterowania to nie tylko wymóg formalny, ale też fundament niezawodnej i zrównoważonej produkcji.
